Ông Sharad Somani cho hay, chúng tôi đã điều tra 50 nhà đầu tư tài chính và công nghiệp và nhận thấy rằng quy mô nhà máy từ 300-600 MW sẽ được họ ưu tiên nhiều hơn. Nguyên do, các dự án như vậy sẽ cần một khoản đầu tư tài chính tương đương 100-150 triệu USD. Đây là một khoản đầu tư có quy mô hợp lý và đồng thời không tạo ra độc quyền trong ngành điện.
Nếu như các nhà đầu tư tài chính không quá quan tâm tới quy mô dự án bởi họ chỉ thuần tuý kinh doanh tài chính thì các nhà đầu tư công nghiệp lại quan tâm tới quy mô hơn bởi cùng một công sức bỏ ra sẽ có thể thu được kết quả tốt hơn khi dự án đáp ứng được cả tiêu chí quy mô kinh tế lẫn quy mô chiến lược, Sharad Somani nói.
Hiện Tổng công ty Điện lực Việt Nam (EVN) đang lên phương án cổ phần hoá 5 nhà máy điện gồm Thuỷ điện Thác Mơ công suất 120 MW; Thuỷ điện Đa Nhim-Hàm Thuận-Đa Mi công suất 642,5 MW; Nhiệt điện khí Bà Rịa công suất 389 MW, nhiệt điện than Ninh Bình công suất 100 MW và nhiệt điện than Uông Bí công suất 410 MW. Nhưng các chuyên gia của KPMG cho rằng hai nhà máy thuỷ điện Thác Mơ và nhiệt điện Ninh Bình nên mở rộng quy mô xong hẵng cổ phần hoá.
Theo kế hoạch, nhà máy nhiệt điện Ninh Bình sẽ lên được mở rộng lên đạt 400 MW, còn nhà máy thuỷ điện Thác Mơ sẽ mở rộng lên đạt 200 MW.
Lẽ dĩ nhiên, ngành điện của Việt Nam, đặc biệt là khâu phát điện vẫn đang thu hút được sự quan tâm của các nhà đầu tư chiến lược và tài chính trong lẫn ngoài nước bởi đang có tốc độ phát triển nhanh nhất trong khu vực. Vì lẽ này nên các nhà máy điện đã cổ phần trước đó như Thuỷ điện Vĩnh Sơn-Sông Hinh, thuỷ điện Thác Bà dù có quy mô thấp hơn mức quy mô kinh tế lẫn chiến lược như khuyến nghị của các tư vấn nhưng vẫn bán hết nhanh và mang lại hiệu quả cho các nhà đầu tư.
Về lâu dài, sự có mặt của các nhà đầu tư chiến lược và công nghiệp vẫn được đánh giá rất cao trong tiến trình cổ phần hoá các doanh nghiệp ngành điện. Ông Đinh Quang Tri, Phó tổng giám đốc EVN cho hay, các công ty cổ phần rất muốn chọn nhà đầu tư chiến lược là các đối tác cung cấp thiết bị, nhiên liệu làm cổ đông chiến lược. Như trước đây Nhà máy nhiệt điện Phả Lại có mời Tập đoàn Than – Khoáng sản nhưng đơn vị này từ chối; còn nhà máy nhiệt điện Bà Rịa có mời Tổng công ty Dầu khí và đơn vị này đã nhận lời tham gia.
“Rất nhiều công ty tài chính muốn trở thành cổ đông chiến lược nhưng với các nhà đầu tư tài chính đơn thuần thì EVN muốn đạt được giá bán cao hơn thay vì giảm 20% giá nếu họ là cổ đông chiến lược. Trên thực tế, việc thu xếp tài chính của các đơn vị cổ phần vẫn phải làm trên thị trường tài chính chứ không có gì ưu đãi hơn dù có nhà đầu tư tài chính nào hay không”, ông Trí nói.
Tuy vậy, việc cổ phần hoá các doanh nghiệp phát điện cũng đặt ra những vấn đề cần xem xét như thời hạn của hợp đồng mua điện dài hạn. Các nhà đầu tư trong ngành muốn các hợp đồng này là dài hạn, 15-20 năm. Ngoài ra, các hợp đồng mua điện cũng cần không cản trở sự hình thành của thị trường cạnh tranh bán buôn.
Các vấn đề khác cũng được các chuyên gia tư vấn đưa ra là nguồn vốn tài trợ cũng như khả năng tài trợ vốn của khu vực tư nhân để phục vụ mục đích mở rộng… cũng được các chuyên gia đề cập tới trong quá trình cổ phần.
Trước câu hỏi cổ phần hoá để thu hút vốn hay để nâng cao hiệu quả? Ông Sharad Somani cho rằng cả hai mục tiêu đó đều là đích đến của cổ phần hoá. Khi thu hút được các nhà đầu tư lớn thì họ sẽ bỏ tiền ra đầu tư để nâng cao hiệu quả và mở rộng hoạt động sang những lĩnh vực khác. Trên thực tế, tiền thu được từ cổ phần hoá một số doanh nghiệp ngành điện thời gian qua và dự tính sắp tới sẽ được đầu tư vào các dự án điện đang xây dựng. Ngoài ra, có những đơn vị đã cổ phần hoá như Công ty cổ phần thuỷ điện Vĩnh Sơn-Sông Hinh đang tự lớn lên bằng việc đầu tư thêm vào những dự án điện mới.